Waardenconflicten

De filosofie waarin waardenconflicten centraal staan is het waardenpluralisme. Het waardenpluralisme gaat er vanuit dat er in de wereld verschillende waarden en waardensystemen (culturen) zijn waarmee op zichzelf niets mis mee hoeft te zijn en zelfs nastrevenswaardig kunnen zijn. In combinatie met elkaar kunnen die waarden en waardensystemen echter in conflict komen. Die waardenconflicten zijn niet gemakkelijk op te lossen omdat volgens het waardenpluralisme er vanwege morele en culturele verscheidenheid er geen universeel geldende absolute hoogste waarde of waardensysteem is waarnaar verwezen kan worden. Meer weten?

Grondlegger van het waardenpluralisme is Sir Isaiah Berlin (1909-1997). Zijn belangrijkste werk is Four Essays on Liberty (Oxford University Press, 1969). Intussen zijn er waardenpluralisten die verder gaan in het spoor van Isaiah Berlin (John Kekes, George Crowder, William Galston), maar er zijn ook invloedrijke denkers die er onderdelen van overgenomen hebben (John Rawls, Richard Rorty). Het zijn discussies die zich tot nu toe op academisch niveau (politieke filosofie) hebben afgespeeld. De inzichten ervan zijn ook praktisch zeer bruikbaar in het alledaagse maatschappelijke en politieke debat. Meer weten?

Een belangrijk waardenconflict op het maatschappelijk terrein is die tussen milieu en economie. De hongerige magen van de kinderen van boeren rondom het tropisch regenwoud moeten ook gevuld worden, dus toch maar de zaag of de fik erin. In het waardenconflict tussen milieu en economie zijn vaak compromissen mogelijk in de zin van duurzaam bosbeheer of toepassing van schone technologie. Maar ook dat heeft weer zijn prijs. De visser moet na het halen van zijn quota werkeloos in de haven wachten. Meer weten?

In het leven kunnen er ook duivelse dilemma’s plaats vinden. Er zijn twee op zichzelf goede waarden in het spel maar wat we ook kiezen, de gevolgen voor het niet kiezen van de andere optie zijn tragisch. Neem een ongewenste zwangerschap van een tiener. De waarden die in het abortus-dilemma op het spel staan zijn het leven van de ongeboren baby of de schoolopleiding en verdere levensontwikkeling van het meisje. Waarvoor het zwangere meisje ook kiest, er moet een zware prijs betaald worden. Kenmerkend voor een duivels dilemma is tevens dat een compromis niet mogelijk is. Er is sprake van een óf-óf keuze. Een meisje kan immers niet half zwanger zijn. Meer weten?

Het omgaan met waardenconflicten is iets wat we dagelijks impliciet doen, of soms juist niet omdat we ze ontkennen. Om te begrijpen hoe een waardenconflict precies in elkaar zit en wat de kenmerken ervan zijn heb ik een Workshop ontwikkeld ‘Inzicht in waardenconflicten’. Meer weten?