Een ethische theorie of anti-theorie?
(1999)
Mijn afstudeerscriptie (studie algemene godgeleerdheid, hoofdvak ethiek) gaat over de ethiek van Harry Kuitert. Kuitert’s werk is altijd al spraakmakend geweest, nu in zijn boeken over het (christelijk) geloof en religie, en in de 70er en 80er jaren over ethiek. Harry Kuitert, als gereformeerd theoloog aan de Vrije Universiteit, durfde het namelijk aan om de ethiek los te koppelen van het christelijk geloof. Hij verloor destijds bijna zijn aanstelling als hoogleraar. Ethiek is volgens Kuitert autonoom. Je hebt er geen bijbel of Koran voor nodig. Met je gezonde verstand kom je er ook wel!
In mijn scriptie geef ik een beschrijving van de ethiek van Kuitert en stel ik de vraag hoe ‘postmodern’ Kuitert eigenlijk wel is. Ethische theorieën behoren namelijk tot het moderne tijdperk, waarin gedacht werd dat het nog mogelijk is om tot een waar oordeel te komen met behulp van een theorie. In de ‘postmoderne’ ethiek gelooft men daar niet meer in. Er is zelfs weerstand tegen ethische theorieën. Deze ‘postmoderne’ denkers behoren veelal tot de anti-theorie beweging.
De scriptie bevat drie delen. Het eerste deel heet ‘ruimte maken’. In dit deel beschrijf ik hoe Kuitert zich losmaakt van de kerk en de bijzondere openbaring. Maar hij maakt zich ook los van een andere externe bron die de ethiek afhankelijk maakt en dat is verwijzing naar ‘de natuur’ of de scheppingsordening. In deze losmakings-exercitie geeft Kuitert een gedegen theologische verantwoording. Hierbij maakt hij o.a. gebruik van de Twee Rijkenleer van Augustinus en Luther. De titel van deel 2 is ‘ruimte invullen’. De vrij ruimte wordt nu door Kuitert ingevuld. De ethiek wordt nu bij hem een autonome discipline, los van de theologie, en daarmee geschikt voor een plurale en grotendeels geseculariseerde samenleving. De methode die hij hanteert is het morele beraad. In het derde deel wordt de onderzoeksvraag beantwoord. In mijn scriptie toon ik aan dat Kuitert een ‘postmodern’ ethicus avant la lettre is en daardoor ook voor deze tijd nog zeer relevant is.
___________________________________________________________________________________________________________________________________
Prof. dr. Harry Kuitert is op 8 september 2017 overleden. Een Memoriam is te vinden op de website van de Protestantse Kerk.
Afstudeerscriptie over Harry Kuitert (402Kb)